Bugi Ô Tô Là Gì? Những Điều Thú Vị Về Bugi Ô Tô Bạn Cần Biết

Bảo dưỡng xe thường xuyên là cách tốt nhất để đảm bảo tuổi thọ cho xe của bạn. Một trong những bộ phận nhỏ của hệ thống đánh lửa đóng vai trò quan trọng. Một khi bộ phận nhỏ này bị hư hỏng, nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến động cơ xe, đó là bugi.

Bugi ô tô gì? Bugi, giống như các bộ phận khác của hệ thống đánh lửa, hoạt động cùng nhau để cung cấp khả năng đánh lửa tốt, tạo ra hiệu suất tối ưu cho động cơ. Sau một thời gian dài sử dụng, bugi có thể bị hư hỏng do sử dụng lâu dài hoặc do ảnh hưởng của hệ thống đánh lửa hoặc các hệ thống khác.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Bugi ô tô là gì?

Bugi là bộ phận cuối cùng của hệ thống đánh lửa. Bugi đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra tia lửa giữa điện cực trung tâm và điện cực nối đất, giúp đốt cháy hỗn hợp không khí và nhiên liệu từ bộ chế hòa khí đã được nạp vào buồng đốt.

Bugi hoạt động trong điều kiện áp suất nén lên đến 50 kg/cm2 và môi trường nhiệt độ khoảng 2.500°C. Do đó, bugi đòi hỏi phải có độ bền cao, chịu áp suất và chịu nhiệt cao. Đáp ứng được yêu cầu này, bugi mới có thể tạo ra tia lửa mạnh, giúp duy trì hoạt động ổn định của động cơ.

Bugi trung bình có thể đánh lửa từ 27,5 đến 110 triệu lần trong suốt vòng đời của nó. Mỗi lần, bugi mất một vài phân tử từ điện cực của nó. Theo thời gian, các điện cực trở nên xa nhau hơn và hỗn hợp nhiên liệu-không khí không còn cháy hiệu quả và có thể hỏng hoàn toàn.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Bugi hoạt động như thế nào

Quá trình đốt cháy cần ba thành phần: oxy (O2), nhiên liệu và nhiệt. Bên trong động cơ ô tô, mỗi chu kỳ nạp, xi lanh sẽ hút khoảng 21% oxy, với động cơ phun đa điểm phun nhiên liệu trong chu kỳ nạp. Nếu là động cơ xăng hoặc động cơ diesel (còn gọi là động cơ phun trực tiếp), nhiên liệu sẽ được phun trong chu kỳ nén.

Nhiệt được cung cấp theo hai cách, nhiệt nén cho động cơ diesel và một hoặc hai bugi cho động cơ xăng. Khi các thành phần như nhiệt, nhiên liệu và oxy kết hợp, một vụ nổ nhỏ được tạo ra. Thông thường, xi lanh sẽ đánh lửa khoảng 16 lần mỗi giây hoặc 1000 lần mỗi phút với tốc độ 88 km/h.

Trong động cơ xăng, nhiệt được cung cấp dưới dạng các tia sét nhỏ. Điện áp cao (5 kV đến 45 kV tùy thuộc vào loại xe) được tạo ra trong dây đánh lửa và được điều khiển bởi mô-đun điều khiển động cơ (ECM). Điện tích được truyền đến bugi thông qua dây bugi. Tia lửa xảy ra khi điện tích nhảy giữa các điện cực bugi trong phạm vi từ 0,25 mm đến 1,8 mm. Nhiệt sinh ra từ 4.700 °C đến 6.500 °C đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu-không khí và đẩy piston xuống trong quá trình nén.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Các loại bugi ô tô

Có hai loại bugi: bugi nóng và bugi lạnh, được đặt tên theo khả năng tản nhiệt của chúng. Tùy thuộc vào động cơ, hãy chọn loại bugi phù hợp để xe hoạt động hiệu quả nhất.

  • Bugi đánh lửa nóng thường được sử dụng cho động cơ có tỷ số nén thấp, tốc độ thấp, hành trình ngắn ở tốc độ thấp và tải nhẹ.
  • Bugi lạnh thường được sử dụng cho động cơ có tỷ số nén cao, tốc độ cao, di chuyển đường dài, di chuyển tốc độ cao thường xuyên và tải trọng lớn.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Dấu hiệu bugi bị hỏng

Động cơ ô tô là một cỗ máy phức tạp. Hiệu suất, khả năng tiết kiệm nhiên liệu và độ tin cậy phụ thuộc vào nguồn cung cấp không khí, nhiên liệu và tia lửa ổn định. Do đó, người lái xe nên thường xuyên quan sát và phát hiện sớm các vấn đề về bugi để cải thiện khả năng tiết kiệm nhiên liệu và tránh các vấn đề khi lái xe. Làm thế nào để bạn biết bugi của mình có vấn đề?

  • Tiêu thụ nhiên liệu: Nếu bạn đang theo dõi mức tiết kiệm nhiên liệu, sự cố bugi có thể khiến động cơ của bạn tiêu thụ nhiều nhiên liệu hơn bình thường. Vì ECM không kiểm soát cường độ tia lửa hoặc hàm lượng oxy nên nó sẽ thêm nhiên liệu để bù cho quá trình đốt cháy kém.
  • Đánh lửa sai – động cơ không khởi động: Đánh lửa sai xảy ra khi bugi không thể đánh lửa hỗn hợp không khí-nhiên liệu. Điều này có thể xảy ra do bugi bị mòn, nhiễm bẩn, dây bugi bị nứt, v.v.
  • Đèn kiểm tra động cơ: ECM có thể phát hiện lỗi đánh lửa bugi trong hàng nghìn lần đánh lửa tốt của bugi.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

  • Khó khởi động xe: Việc xác định thời điểm đánh lửa chính xác khó nhất khi động cơ lạnh. ECM thêm nhiên liệu để giải phóng hơi nước ngưng tụ trong xi lanh, có thể khiến bugi bị mòn khó đánh lửa, dẫn đến khó khởi động hoặc không khởi động được.
  • Chạy không tải thô: Khi chạy không tải, vấn đề về bugi có thể biểu hiện rõ qua độ rung động cơ nhiều hơn, nhưng hiện tượng đánh lửa nhầm thường chỉ xảy ra khi chạy không tải.
  • Công suất kém: Khi tăng tốc, bugi dưới sự điều khiển của ECM sẽ cung cấp tia lửa mạnh để đốt cháy nhiều nhiên liệu hơn và tạo ra nhiều công suất hơn. Bugi bị lỗi hoặc cuộn dây đánh lửa yếu có thể không tạo ra tia lửa đủ mạnh.
  • Phản ứng động cơ chậm: Điều này có thể được mô tả là động cơ không phản ứng ngay lập tức với “tín hiệu khởi động” từ người lái xe. Ngoài ra, “công suất” của động cơ có thể đột nhiên tăng lên và được thể hiện bằng động cơ chạy không đều. Phản ứng chậm trong việc cung cấp công suất, khiến xe đột nhiên giật cục có thể chỉ ra sự cố với bugi.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Màu sắc của bugi nói lên điều gì?

Bugi là bộ phận nhỏ nhưng liên quan đến động cơ nên cần được bảo dưỡng và vệ sinh thường xuyên theo định kỳ để nhận biết tình trạng hoạt động của động cơ và điều chỉnh kịp thời. Điều này giúp xe của bạn hoạt động hiệu quả nhất. Hãy ghi nhớ những màu sắc hoặc tình trạng sau để biết xe của bạn đang ở trạng thái hoạt động tốt hay xấu.

Bugi màu đỏ gạch, vàng nâu

Thông qua màu sắc này, bugi được xác định có tỷ lệ hỗn hợp nhiên liệu phù hợp, hệ thống đánh lửa hoạt động tốt, bugi sử dụng đúng dải nhiệt độ. Do đó, bạn có thể hoàn toàn yên tâm rằng xe vẫn hoạt động bình thường.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Bugi đen và khô

Trong trường hợp bugi có màu đen, khô trên bề mặt gốm của bugi, bạn cần xem lại tình trạng hoạt động của xe. Có hai lý do dẫn đến tình trạng bugi này: động cơ đang chạy ở mức giàu nhiên liệu hoặc nhiên liệu không được đốt cháy hoàn toàn do bộ lọc gió bẩn, tắc, dây bugi hết hạn, piston bị mòn, bộ chế hòa khí bị hỏng, v.v. Nếu bạn xác định có khói đen bốc ra từ ống xả, rất có thể xe của bạn đang chạy trong tình trạng giàu nhiên liệu. Bạn nên vệ sinh bộ lọc gió thường xuyên và điều chỉnh bugi cho phù hợp với bộ chế hòa khí.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Bugi đen và ướt

Trong trường hợp bugi có màu đen và ướt, có khả năng dầu đã rò rỉ vào xi lanh và dầu bị đốt cháy đã tạo ra một lớp cacbon đen trên vỏ gốm của bugi. Nếu tình trạng này xảy ra, hãy kiểm tra thành xi lanh và vòng piston để xem chúng có bị hỏng hoặc lắp sai vị trí không. Nếu tình trạng này xảy ra, phải khắc phục ngay lập tức để tránh tình trạng hư hỏng thêm.

Bugi có màu trắng

Bugi màu trắng là dấu hiệu động cơ quá nhiệt. Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể do lựa chọn bugi ban đầu không thực sự phù hợp, thời điểm đánh lửa của động cơ không tối ưu, hệ thống làm mát động cơ hoạt động không bình thường, thiếu nhiên liệu,… Bạn cần mang xe đến gara để tìm nguyên nhân và khắc phục để hệ thống có thể hoạt động bình thường.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Điện cực bugi nóng chảy

Điện cực trung tâm của bugi bị nóng chảy một phần hoặc toàn bộ, đầu sứ bị nứt, đây là hiện tượng bugi quá nhiệt. Phạm vi nhiệt độ không hợp lý trong quá trình đánh lửa. Do cặn cháy trong buồng đốt, chất lượng nhiên liệu do người sử dụng xe bơm vào bình nhiên liệu không tốt, cuộn dây bị hỏng… Điện cực trung tâm của bugi bị nóng chảy, gây ra tình trạng đánh lửa kém, làm giảm công suất động cơ. Do đó, người sử dụng xe cần kiểm tra động cơ, phụ tùng, tỷ lệ nhiên liệu và thay thế bugi để xe hoạt động tốt hơn.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Bugi bị nóng chảy ở cả hai cực

Khi bugi của xe bạn bị rò rỉ ở cả hai cực và có vật lạ bám vào, bugi đang bị quá nhiệt. Nguyên nhân có thể đến từ chất lượng nhiên liệu kém, cuộn dây có vấn đề hoặc nhiều cặn trong buồng đốt… Trong trường hợp này, nếu không xử lý kịp thời, bugi sẽ mất khả năng đánh lửa và làm giảm công suất động cơ, về lâu dài có thể làm hỏng động cơ xe. Trước khi thay bugi mới, cần kiểm tra tất cả các nguyên nhân khiến bugi bị rò rỉ ở cả hai cực để giải quyết triệt để hiện tượng này.

Bugi có khe hở đánh lửa lớn

Nếu sử dụng lâu ngày không bảo dưỡng, bảo dưỡng xe, không chú ý thay bugi mới sẽ dẫn đến bugi bị hết hạn sử dụng, quá trình đánh lửa sẽ làm mòn cực trung tâm, tăng khe hở đánh lửa của bugi. Làm khe hở đánh lửa tăng, giảm khả năng đánh lửa của bugi, giảm công suất động cơ.

Bugi có cực âm bị ăn mòn nặng

Khi bugi bị ảnh hưởng bởi các thành phần trong xăng và dầu động cơ sẽ dẫn đến tình trạng ăn mòn catốt. Khi tình trạng này xảy ra, xe khó khởi động vì động cơ mất lửa. Bạn nên thay bugi mới để động cơ hoạt động hiệu quả.

Bugi bị hỏng đầu gốm

Bugi bị vỡ đầu gốm có thể do tác động cơ học hoặc lực ép mạnh vào cực trung tâm bugi do lắp đặt không đúng cách. Cũng có thể do bugi sử dụng lâu ngày có cặn bám trên đầu gốm bugi mà không vệ sinh hoặc cực trung tâm bị rỉ sét. Những bugi như vậy sẽ gây ra hiện tượng đánh lửa sai, đánh lửa muộn so với thời gian phun nhiên liệu, làm giảm công suất động cơ. Bugi cần được thay thế để khắc phục tình trạng này.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Việc kiểm tra và vệ sinh bugi định kỳ là cần thiết. Bởi khi bugi có những dấu hiệu lạ, hao mòn… người sử dụng xe không can thiệp kịp thời để sửa chữa hoặc thay thế mà vẫn tiếp tục sử dụng, điện cực bị mòn sẽ tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn bình thường, làm giảm công suất động cơ hoặc tệ hơn là gây hư hỏng động cơ. Từ một lỗi nhỏ, không tốn nhiều chi phí để sửa chữa hoặc thay thế kịp thời, người dùng sẽ tốn thêm tiền để khắc phục lỗi.

Liệu việc thay thế bugi đắt tiền có làm cho xe mạnh hơn không?

Quan niệm cho rằng bugi càng đắt và càng tốt (về giá cả và vật liệu sản xuất) thì chúng càng làm cho động cơ mạnh hơn là đúng nhưng chưa đủ. Sự thật là bugi mới sẽ có khả năng đánh lửa mạnh hơn, do đó đốt xăng tốt hơn, giúp động cơ sản sinh nhiều công suất hơn.

Tuy nhiên, không phải tất cả những điều tốt đều phù hợp. Khi sản xuất ô tô, các nhà sản xuất cũng tính đến cách các bộ phận sẽ tối đa hóa hiệu suất của chúng khi kết hợp với nhau. Do đó, mỗi mẫu xe thậm chí còn có thông số kỹ thuật bugi phù hợp riêng.

Việc lựa chọn bugi chất lượng là điều nên làm, nhưng không phải loại nào cũng phù hợp với xe của bạn. Nếu bạn thay bugi có các thông số như chiều dài, khe hở đánh lửa, điện trở trong, nhiệt độ làm việc hoặc hình dạng không đạt tiêu chuẩn, không những không giúp động cơ mạnh hơn mà còn khiến động cơ hoạt động kém ổn định, dẫn đến rung, giật, giảm công suất và mức tiêu thụ nhiên liệu.

Bugi ô tô và những điều cần biết | anycar.vn

Bao lâu thì nên thay bugi ô tô?

Một trong những sai lầm mà hầu hết tài xế mắc phải là đợi đến khi xe gặp vấn đề mới đi bảo dưỡng để thay bugi. Điều này có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho xe, dẫn đến hư hỏng nghiêm trọng hơn. Cấu trúc của xe là một thể thống nhất, tất cả các bộ phận đều liên kết với nhau. Do đó, nếu bugi quá cũ mà không được thay thế thì nhiều bộ phận khác cũng sẽ gặp vấn đề.

Trung bình, bugi nên được thay thế sau mỗi 50.000 km và được vệ sinh định kỳ sau mỗi 20.000 km. Chỉ làm phẳng các chân bugi gần anode (cực giữa) khi cực này bị mòn tạm thời, nhưng không nên sử dụng để tiết kiệm tiền thay thế.

Để tăng tuổi thọ của bugi, bạn cũng nên kết hợp với việc vệ sinh và thay thế lọc gió động cơ định kỳ. Một số lưu ý khi thay bugi tại nhà:

  • Mua đúng loại bugi theo thông số kỹ thuật được in trên bugi đầu tiên đi kèm với xe hoặc loại tương đương.
  • Không thay thế khi động cơ còn nóng vì dễ làm đứt dây cao thế khi tháo dây ra khỏi đầu bugi.
  • Sử dụng đúng ổ cắm (16, 17 hoặc 21 có trong bộ dụng cụ sửa chữa xe) để tháo bugi.
  • Siết chặt với lực vừa đủ để tránh làm hỏng ren trên đầu xi-lanh (tham khảo hướng dẫn sử dụng xe để biết cách siết chặt bugi đúng cách).

Trên đây là tất cả thông tin giúp bạn hiểu rõ về Bugi ô tô gì và các thông tin liên quan. Hy vọng thông tin hữu ích đối với bạn, cảm ơn bạn đã quan tâm theo dõi bài viết của chúng tôi.

Bài viết liên quan